Kwiat + motyl = oczyszczalnia

Muszę Wam się do czegoś przyznać. Dużo piszę o dzieciach i odpadach, bo uważam to za szalenie ważne i warte uwagi sprawy. Jednak spośród wszystkich zagadnień związanych z ochroną środowiska najbardziej kręcą mnie… ścieki. Jest dla mnie naprawdę fascynujące, w jaki sposób możemy wykorzystywać naturalną skłonność przyrody do samooczyszczania i powrotu do równowagi. Lubię ten dreszczyk emocji, czy pracujące dla nas bakterie są w dobrej kondycji i czy prawidłowo rozpoznaliśmy ich potrzeby dla optymalnej wydajności…

Dzisiaj chciałabym zabrać Was w podróż na prawdopodobnie najpiękniejszą oczyszczalnię ścieków na świecie.

W Tajlandii, w obrębie Morza Andamańskiego leży bajeczna wyspa Koh Phi Phi. Wiecie, idealnie błękitne morze, biały piasek, palmy kokosowe… Nie bez powodu MM wybrał to miejsce na oświadczyny i nie przypadkiem został przyjęty 😉

Przechadzając się jednym z deptaków poczułam znajomy zapach. Coś w rodzaju mydlin, ale już nie takie czyste. Wiedziona węchem skręciłam natychmiast do rozciągającego się wzdłuż drogi ogrodu. I zobaczyłam piękne kwiaty. A chwilę później pianę. I kanały rozprowadzające ścieki.

O przydomowych oczyszczalniach, wyposażonych w zbiorniki i dreny rozprowadzające ścieki w gruncie zapewne słyszeliście. Jest do dobry sposób na wykorzystanie procesów zachodzących naturalnie w glebie, świetnie działający w małej skali. Alternatywą dla takiego systemu są tzw. oczyszczalnie hydrofitowe (po angielsku: constructed wetlands, czyli „zbudowane bagna”). W ich działaniu polegamy nie tylko na właściwościach filtracyjnych gleby i żyjących w niej mikroorganizmach. Istotnym elementem są rośliny, które wiążą obecny w ściekach azot i fosfor, jednocześnie zdobiąc otoczenie. Na Koh Phi Phi dominowały bujne kwiaty: kanna i heliconia, co powodowało uczucie przebywania w zaczarowanym ogrodzie.

Dowiedziałam się później, dlaczego zdecydowano się na budowę takiej oczyszczalni w samym centrum wyspy. Wynikało to z różnych braków: miejsca, energii, wody pitnej, pieniędzy na obsługę i wykwalifikowanej kadry operatorskiej. Po tsunami, które poważnie naruszyło całą infrastrukturę wyspy w 2004 roku, rząd Holandii zaoferował przeprowadzenie odnowy systemu kanalizacji. Ze względu na wymienione wcześniej braki, a także duże natężenie ruchu turystycznego (1,2 mln turystów rocznie) i oczekiwania przyjezdnych było to projekt bardzo trudny. I okazało się, że najlepsze rozwiązanie jest najbliższe naturze, bo:

- nie pochłania energii, która na Koh Phi Phi pochodzi głównie z generatorów na paliwo ciekłe,

- koszty eksploatacyjne są minimalne,

- nie wymaga wykwalifikowanych pracowników,

- nie szpeci krajobrazu widokiem zbiorników i wiat,

- działa.

Dodatkowo projektanci nadali liczącemu sobie 6000 m² obiektowi niezwykły kształt motyla siedzącego na kwiatku. Nawiązuje to do kształtu wyspy, a także ma oznaczać odrodzenie przyrody i społeczności po tsunami. W trakcie uruchomienia pojawiły się pewne problemy, związane głównie z brakiem systemu podczyszczania ścieków. Niestety nie wszyscy właściciele restauracji zgodzili się na instalację separatorów tłuszczy, co powodowało zarastanie sieci kanalizacyjnej  i nadmierne obciążenie systemu oczyszczania. Stąd zapewne ten zapach, który mnie „zaprosił” do odwiedzenia tego niezwykłego obiektu. Pozostaje mi tylko mieć nadzieję, że ostatecznie uporano się z tym problemem już po naszym wyjeździe.

Szczegółowych informacji o tej oczyszczalni dostarczają dokumenty tu i tu. Są tam też zdjęcia z lotu ptaka, np.:

Oczyszczalnie hydrofitowe nie są popularne w Polsce z kilku powodów. Po pierwsze, temperatura. Procesy oczyszczania, zwłaszcza usuwania azotu, słabo przebiegają poniżej 12°C. Po drugie, miejsce. Literatura podaje, że na oczyszczenie ścieków wyprodukowanej przez jedną osobę (ok.150 litrów dziennie) potrzeba 3 – 5 m². Im chłodniejszy klimat, tym mniejsza sprawność i w polskich warunkach byłoby to już 2 – 3 razy więcej, czyli nawet 15 m² na osobę. I po trzecie, mentalność. Wydaje mi się, że jako społeczeństwo nadal nie dorośliśmy do wzięcia odpowiedzialności, za „produkty uboczne” naszego życia i konsumpcji. Dotyczy to zarówno ścieków, jak i odpadów stałych. Wolimy spuścić, wywieźć, zakopać. Co z oczu, to z serca.

I na koniec – apel

Już nigdy więcej nie pojadę na Koh Phi Phi. Bardzo mi się tam podobało i mam mnóstwo pozytywnych wspomnień. Jednak po tym, czego się dowiedziałam, nie chcę być obciążeniem tamtejszego ekosystemu. Dwa razy zastanowię się też, zanim spędzę kilka dni na jakiejkolwiek innej, niewielkiej i malowniczej wyspie, zwłaszcza w porze gorącej.

Coraz więcej tropikalnych rejonów doświadcza poważnego niedoboru wody pitnej. Dotyczy to szczególnie niewielkich wysp, bo mimo że zewsząd otacza je woda – tej słodkiej brakuje. Rzeki i jeziora zwykle nie są zbyt zasobne, technologie pozyskiwania wody morskiej – kosztowne i energochłonne. Pozostaje woda gruntowa. Tutaj jednak społeczności muszą być bardzo ostrożne, gdyż nadmierny pobór może poskutkować zanieczyszczeniem złóż słoną wodą i kompletne uniemożliwienie dalszego czerpania!

Dlatego jeśli już wybraliście jakąś piękną wyspę na najbliższą podróż, to unikajcie najgorętszych miesięcy. I koniecznie porzućcie swoje europejskie nawyki długiego prysznica i codziennego prania hotelowych ręczników. Motyle i kwiaty będą Wam wdzięczne!